باغ فتح آباد تبریز
باغ فتح‌آباد، از باغهای مهم تاریخی ایران، در حومه تبریز قرار دارد و اکنون باقی‌مانده آن نیز از تعرض مصون نیست. باغ فتح آباد سالیان پیش توسط ساعدالملک تاسیس شد.خاندان عدل، این باغ را در حدود ۱۵۰ سال قبل خریداری می‌کنند. از مواردی که طبق سند همراه با باغ معامله شده است، قنات، استخر، بخشی از اراضی روستای فتح‌آباد و ساختمان موجود فعلی باغ را می‌توان نام برد.
این باغ در زمان وراث عدل، به‌خصوص غلامرضا عدل توسعه پیدا می‌کند و وسعت آن به وسعت فعلی می‌رسد. مجموعه باغ و عمارت فتح‌آباد نیز در زمان این خاندان بازسازی می‌شود و ظاهراً این بازسازی را یکی از معماران محلی به نام حاج عباس علی ترفیعی، انجام داده است.
از میان مواردی که در جریان این بازسازی‌ها انجام شده است، رطوبت‌زدائی عمارت باغ و الحاق یک طبقه به آن، جلوگیری از نشتی استخر و آب‌نما و ساخت یک‌سری حوضچه در امداد محور اصلی باغ (شمالی ـ جنوبی) بین عمارت و آب‌گیر انتهای باغ را می‌توان نام برد.
ساختار باغ فتح آباد
در این باغ امکانات تفریحی بسیاری قرار دارد و شما می‌توانید در آب و هوای خوش آن، در پیاده‌روهای تعبیه‌شده قدم بزنید. این باغ از سه بخش اصلی تشکیل شده است که نام آنها در اسناد تاریخی چنین است: «باغ بیرونی»، «باغ اندرونی»، «باغ مشجر متصل به باغ اندرونی». از این میان، باغ اندرونی باغ تفرج است و دو باغ دیگر باغ تولیدی. بنا بر این، مشخصه‌های طرّاحی باغ ایرانی را باید در باغ اندرونی جست.
این باغ محصور است و طرح آن، مانند دیگر باغهای ایرانی، نظام هندسی استواری دارد؛ اما طرّاح کوشیده است از نظم طبیعی زمین نیز بهره بگیرد. از این رو، محور اصلی باغ را، که با جوی و معبر اصلی و کوشک تشخص و تعیّن یافته، نه بر محور هندسی میانی و نه به‌موازات اضلاع باغ، بلکه بر خط‌الرأس زمین نهاده است. لذا این محور نسبت به اضلاع باغ قدری مورب است. همچنین، باغ متناسب با شیب طبیعی زمین سطحه‌بندی شده است.
این باغ دارای یک قنات است که از وسط آن گذر می‌کند. همچنین، باغ متناسب با شیب طبیعی زمین سطحه‌بندی شده است. برای کنترل شیب معبر پیاده‌رو، هشت سکو با ۱۸ پله با اختلاف سطح کل مسیر ۳۰۵ سانتی‌متر در نظر گرفته شده است.پایین سکوها و در مسیر جوی آب حوضچه‌های کوچکی به‌شکل دایره و مستطیل قرار دارد.
طبیعت در باغ فتح آباد
باغ مذکور در گذشته دارای درختان بیشتری نسبت به وضع کنونی بوده است و با استناد به نقشه ترسیم شده ویلبر و ریش‌سفیدان منطقه، محل باغ، معدن درختان پیوندی نارون (قره آغاج) محسوب می‌شد.بسیاری از درختان این باغ از بین رفته‌اند، اما میراث فرهنگی با رویکرد حفظ این مکان، شروع به توسعه باغ کرده است و در این راستا درختان زیادی در آن کاشته شده است. باغ فتح آباد در سال 1378 توسط میراث فرهنگی به ثبت رسید. این باغ در ۵ کیلومتری تبریز قرار دارد
نظام آب و نظام گیاه در این باغ نیز با الگوهای آشنای باغ ایرانی مطابقت دارد. در مجموع، این باغ نمونه‌ای برجسته از سازگار کردن ماهرانه الگوهای باغ ایرانی با وضع طبیعی زمین و وضع اقلیمی است.
ساختمان عمارت
عمارت اصلی باغ در امتداد محور اصلی قرار دارد و بنا به نقل قول ویلبر، ساختمان جدید در محل کوشک قدیمی ساخته شده است. این عمارت به‌شکل کوشکی ساده و کوچک به‌صورت ساختمانی برون‌گرا به وسعت ۲۰۰ متر مربع در دو طبقه ساخته شده است.ساختمان طوری طراحی شده که امکانات کمابیش کافی برای زندگی دائم یک خانوار در دو طبقه وجود داشته است. با استناد به نقشه ترسیم شده ویلبر، در گذشته بناهایی چون سرویس‌های بهداشتی و اصطبل در مجموعه وجود داشته‌اند که به‌علت عدم مراقبت و نگه‌داری از بین رفته‌اند.
امکانات تفریحی و رفاهی باغ فتح آباد تبریز
در باغ فتح آباد تبریز، تجربه‌ای آرام و شگفت‌انگیز در انتظار بازدیدکنندگان است. این باغ پر از درختان میوه فراوان و خوش‌طعم است که به‌طور طبیعی در امتداد مسیرهای پر زرق و برق باغ رشد کرده‌اند. آب‌های جاری در سرتاسر این مکان، به زیبایی و شادابی طبیعتی متفاوتی می‌بخشند و همواره احساسی از آرامش و آرامش را در ذهن بازدیدکنندگان به‌وجود می‌آورند. اما عمارت جدیدی که به جای کوشک قدیمی ایجاد شده است، ممکن است کمی با زیبایی و هماهنگی محیطی باغ تضاد داشته باشد. این تغییرات ممکن است تا حدی از جذابیت و هماهنگی باغ کاسته و تعادل محیطی را به هم بزند.
تغییر کاربری باغ فتح آباد
در سال ۱۳۷۴ هجری شمسی، آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی باغ فتح آباد را از خاندان عدل خریداری کرد و با تغییر کاربری به شکل “اردوگاه فرهنگی الغدیر ” این مکان را در راستای اهداف فرهنگی و آموزشی توسعه داد. برای تبدیل باغ به اردوگاه، بخشی از زمین‌های اطراف باغ جهت توسعه و ساخت ساختمان‌های متناسب با اهداف اردوگاه مورد استفاده قرار گرفت. اردوگاه فرهنگی الغدیر سپس در سال ۱۳۷۸ هجری شمسی به شماره ۲۵۱۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و با توجه به اهمیت میراث فرهنگی تبریز، توسعه و تغییر کاربری باغ فتح آباد در برنامه‌های آموزش و پرورش قرار گرفت.
برای حفظ هویت و ارزش‌های تاریخی باغ، آموزش و پرورش زیر نظر میراث فرهنگی تبریز به تلاش برای احیاء و بهبود باغ پرداخت و برنامه‌هایی مانند کاشت درختان، احیای دسترسی‌های تاریخی، مرمت بناهای تاریخی، و دیوارکشی اطراف باغ را در دستور کار قرار داد. در این راستا، محورهای اصلی مسیر آب مورد مرمت قرار گرفته و صفه‌سازی محورهای آب، حوضچه‌ها و آب‌گیرها در برنامه‌های زمان‌بندی مرمت باغ قرار گرفته است. این تدابیر نشان از تلاش برای حفظ و ارتقاء ارزش‌های فرهنگی و تاریخی باغ فتح آباد به‌منظور ارائه یک محیط آموزشی و تفریحی مناسب به افراد است.
بهترین فصل برای سفر به باغ فتح آباد تبریز
آب و هوای این منطقه معتدل و خنک است و در فصل تابستان گردشگری در این منطقه رونق بسیار زیادی دارد. البته برای اردوهای دانش‌آموزی از این باغ استفاده می‌شود. زمستان‌های این باغ و این منطقه به عنوان سردترین ماه‌ها به ویژه در فصل ماه‌های دی و بهمن است پس هرگز زمستان را برای سفر به این باغ انتخاب نکنید. از آنجایی که مالک این باغ وزارت آموزش و پرورش است به عنوان اردوگاه دانش‌آموزی می‌توان از آن استفاده نمود. از سفر به این منطقه نیز بایستی هماهنگی‌های لازم انجام شده باشد. به دلیل اینکه در اطراف این منطقه جاذبه‌های دیدنی بسیاری وجود دارد می‌توانید برای اقامت از خانه‌های بوم گردی، مسافرخانه و حتی هتل‌های لوکس این شهر باشکوه استفاده کنید.